آیت الله هاشمی رفسنجانی در زمان رای اعتماد کابینه دولتش به مجلس سفارش کرد تا از برخوردهای جناحی و سیاسی پرهیز کنند و به کابینه با نگاهی فراجناحی نگاه کنند تا راه برای تشکیل دولتی فرآگیر و کارآمد فراهم شود.
گزیده سخنان ایشان خطاب به مجلس سوم با اکثریت جناح چپ در سال 68 بدین شرح است:
* برای ما یک نقطه تحولی است زیرا تا گذشته خیلی نزدیک، اینجا می‌نشستیم و آقایان دیگری کابینه را برای معرفی می‌آوردند و حال دنیا عوض شده و جور دیگری شده است و الان ما کابینه را برای معرفی آورده‌ایم، ولی احساس مجلسی بودن از ذهن من هنوز، بیرون نرفته است و بحث‌هایی که می‌کنم حتماً یک مقداری شکل ریاست مجلس را خواهد داشت. به هرحال آقایان خودشان را آماده کنند که یک دفعه نمی‌شود همه چیز عوض شود. امیدواریم که این رابطه را بتوانیم در آینده حفظ کنیم و این احساس و علاقه همچنان محفوظ بماند.
* یک مقدماتی پیش آمد تا ما به‌اینجا رسیدیم که من آنها را به‌طورکلی و مختصر عرض می‌کنم: اولاً یکی از مبانی تصمیم‌گیری برای من، اطلاعات خودم بوده است و لابد آقایان قبول دارند که من به‌عنوان یک نفر آدم مطلع از وضع وزارتخانه‌ها و وزرا و امور کشور، در تصمیم‌گیری روی افراد می‌توانم صاحب‌نظر باشم.البته حرف من حجت کامل نمی‌شود، اما به‌عنوان نظر می‌تواند مورد توجه باشد و یکی از پشتوانه‌های تصمیم‌گیری‌های خودم، این مسأله بوده است. البته به‌این اکتفا نکردم و کارهای دیگری هم براساس یک ملاک و معیارهایی که الان عرض می‌کنم، انجام دادم.
* اولین کار من مشورت بود. من حالا نمی‌دانم در گذشته، رؤسای کابینه‌ها چه مقدار مشورت می‌کردند، اما در مورد خودم، می‌دانم که مشورت بسیار وسیع انجام شد، به‌خاطر شرایطی که داشتیم و بخصوص شرایطی که من داشتم. من از نمایندگان خواستم که ابراز نظر کنند و آنها به‌طور وسیعی ابراز نظر کردند. اکثر کمیسیون‌ها نظر دادند، جریان‌های فکری موجود در مجلس، که سه جریان عمده هستند، روی افراد نظر دادند. البته سه جریان که مطرح کردم، یکی از آنها جریان وسطی است که تعبیر خود آقایان، « جریان مستقل» است، ولی دو جریان دیگر برای شما روشن است. این آقایان نظر دادند و هر سه لیستی که آقایان دادند برای من قابل استفاده بود. خیلی از نمایندگان با من ملاقات خصوصی کردند و نظر خود را ارایه کردند که تعداد قابل توجهی بود و من آنها را یادداشت کردم که ظاهراً یک مجموعه تاریخی است و اگر یک روزی بنا باشد منتشر شود، یک کتاب بسیار زیبایی خواهد بود.
* وزارتخانه‌ها، معاونین وزارتخانه‌ها، انجمن‌های اسلامی و کسانی که بیرون از مجلس هستند و به‌نحوی جنبه‌های سیاسی و کارشناسی دارند، اینها خیلی برای من نامه نوشتند و من همه آنها را خواندم و از خلال آنها لیستی استخراج کردم.همچنین با تعدادی از وزرایی که در کابینه بودند، صحبت کردم، با نخست‌وزیر و رییس سابق قوه قضاییه، آیت‌الله موسوی اردبیلی زیاد صحبت کردم. با سایر دوستان نیز مشورت کردم و بیش از همه با مقام معظم رهبری مشورت کردم که برای من نظرات ایشان، به‌خاطر حضوری که در دستگاه‌های اجرایی داشتند، نه صرفاً از جهت رهبری، چون ایشان بنا نداشتند از جایگاه مقام رهبری در این مسأله شرکت کنند، بلکه از جهت اطلاعات ایشان در مقام ریاست جمهوری بسیار باارزش بود و مشورت زیادی با ایشان داشتم و کمک زیادی به‌من فرمودند. این، مجموعه مشورت‌ها است که از آن یک لیست درآمده است. البته در لیست‌هایی که ما می‌گرفتیم، خیلی روشن، جهت‌گیری‌های سیاسی ملحوظ بود، البته این هم حق همه است، مخصوصاً حق نمایندگان.
* در لیست، جهت‌گیری‌های مشخص داشت و آن لیست میانه، جامع‌تر به‌نظر می‌رسید و این هم طبیعی است و برخلاف انتظار من هم نبود. هر کسی، هر شخصی را قبول داشته باشد، باید پیشنهاد کند، اما من از آقایان خواسته بودم مقداری هم خودشان را جای من بگذارند دنبال افرادی باشند که می‌خواهند کار کنند و با همه نیروهای وفادار به‌انقلاب در میدان عمل همکاری کنند.
* من اگر بخواهم آن‌جوری که خودم می‌فهمم و اقتضای مصلحت است عمل کنم، طبعاً کسانی که علاقمند به‌یک جریان هستند، حتماً از لیستی که من ارائه کردم، راضی نمی‌شوند، چون آنها، پیشنهاد خودشان برایشان اعتبار و اهمیت دارد، ولی حتماً آقایان توجه دارند که از رییس جمهوری چنین توقعی نیست که فقط به‌یک جهت توجه کند.
* ملاکی که برای من در انتخاب افراد مهم بوده است، یکی این بود که سوابق قابل قبولی از لحاظ کاری و فکری برای انقلاب و من داشته باشند، یعنی سابقه خدمت قابل قبول و قابل اتکا در انقلاب و یا قبل از انقلاب داشته باشند. ملاک دیگری که برایم بسیار اهمیت داشته است، آن بوده که ترکیب کابینه به‌گونه‌ای باشد که نمایانگر افکار موجود در نیروهای وفادار به‌انقلاب باشد، چون من قطعاً بنا دارم در آینده از مجموعه نیروها استفاده کنم به‌دلیل اینکه افراد وابسته به‌دیگر جریان‌ها از میدان خدمت محروم نمانند و این نمی‌شود مگر این که کابینه یک حالت جامعیتی داشته باشد.
* من می‌خواستم کابینه‌ای را معرفی نکنم که نشانگرعدم وحدت و توجه به‌یک جریان، بیش از جریان دیگر باشد. می‌خواستم این روحیه وحدت حفظ شود و من مروج این روحیه باشم که انشاءالله امیدوارم در بحث‌هایش این جهت را کاملاً رعایت کند. به هرحال وجود وحدت، سرمایه بسیار بزرگی برای ملت ما است و ما نباید اجازه بدهیم که این روحیه با کار ما مخدوش بشود و اینها، چیزهایی بوده است که ما در نظر گرفتیم.
